رنک الکسا

در تشکیل شهرکاشان اقلیم نقش تعیین کننده ای داشته است.این مسئله در معماری و شهرسازی شهر نیز به خوبی تاثیر گذارده است،به طوری که در معماری سنتی حداکثر استفاده از آب و اقلیم منطقه می شده است.در واقع معماری و شهرسازی شهر در تطابق کامل با اقلیم منطقه است.این پژوهش سعی دارد تاثیر اقلیم بر شکل گیری فضاهای عمومی شهر کاشان را مورد بررسی قرار دهد.برای این منظور ابتدا تاثیر اقلیم بر شکل گیری خانه بروجردی ها که از خانه های قدیم کاشان است و امروزه کاربرد عام(گردشگری)داردرا توضیح داده و ویژگی ها و مزایای معماری آن بیان گردیده و نفس حیاط مرکزی و حوض آب و گیاه و سرداب را در این اثر تاریخی شرح داده شده است.

بیان مسئله:

اقلیم نتیجه تاثیر متقابل عناصر شهری می باشد که به انحای مختلف زندگی انسان را تحت تاثیر قرار داده است.از همان آغاز هستی نیاز انسان به پناهگاه و ماورا کاملا محسوس و بدیهی بود و این پناهگاه به اشکال ساده و پیچیده در تطابق با اقلیم قرار داشت.بنابراین جای تعجب نخواهند بود در کشوری مانند ایران که در عرض جغرافیایی کشیده شده است و در نتیجه اقلیم های متنوعی را تجربه می کند سبک های گوناگون معماری و شهرسازی وجود داشته باشد.در این میان ویژگی های معماری مناطق گرم و خشک ایران قابل تامل است.حدود سه چهارم اقلیم ایران زمین تحت تاثیر شرایط سیاره ای،منطقه ای و محلی در سیطره اقلیم گرم و خشک است.

بارش کم و نامنظم،نوسان بالای دمای سالانه و روزانه و وزش بادهای گرم و خشک به ویژه در فصل های خشک سال از ویژگی های عمده این اقلیم می باشد که شرایط زیست را حداقل برای بخشی از سال بسیار سخت و دشوار می کند.به این علت و سایر دلایل اقلیمی ساکنان این پهنه برای آن که بتوانند به زیستن در چنین شرایطی ادامه دهند ترفندهای اصولی را آزموده و بکار بسته اند تا به نوعی با طبیعت سخت و خشن آن سازگار گردند،مثلا استفاده از بادگیر وسرداب در این مناطق باعث نوعی آسایش در تابستان های گرم و سوزان مناطق شده است.دیوارهای ضخیم و سقف های گنبدی،همچنین سقف های دوپوشه چوبی در ایجاد تعادل در گرما و سرما مؤثر است.افزون بر این ویژگی معابر نیز به نوعی سعی در تعدیل شرایط خشونت های اقلیمی دارد.کوچه های باریک و پرپیچ و خم با جهت شرقی –غربی که دارای دیوارهای بلند می باشند،ضمن کمک به کاهش سرعت باد با ایجاد سایه سبب خرده اقلیمی ویژه می گردند که تفاوت های بارزی را ضمن کاهش سرعت هوای پیرامونش دارد

این پاویون که از لحاظ فرم و تکنیک منحصر به فرد است، نمایانگر تلاش در توسعه پایدار شهری در یکی از بزرگترین کلان شهرهای دنیا و نمونه بارزی از خودکفایی در زمینه انرژی و فناوری های بازیافتی خواهد بود.

در طرح ژاک فریه ( Jacques Ferrier architects ) ، معمار فرانسوی ، که "شهر احساس برانگیز " نام دارد ، وی از مشارکت Ter Agency  بهره برده است.

شایان ذکر است که به اعتقاد بسیاری، این پاویون یکی از بهترین پاویون های اکسپو 2010 شانگهای به شمار می رود.

بافت قدیم بوشهر در هماهنگی کامل با اقلیم منطقه ساخته شده است. منطقه ای که بوشهر در ان واقع است دارای اب و هوای گرم و مرطوب که حاکی از گرمای طاقت فرساست.در طراحی این بافت برای کم کردن رطوبت هوا و قابل تحمل نمودن گرمای محیط معابر بسیار باری  و دارای تنوع و استقرار ساخته شده است و ساختمانهای دو طرف معبر دارای ارتفاع زیاد هستند.این معابر گاهی به قدری باریک می شوند که عبور دو نفر کنار هم  را با مشکل روبه رو می سازد این حالت معابر مزایایی نیز چون سایه اندازی دارد و مانع از تابش مستقیم نور خورشید به دیوار ها نیز می گردد و کوران هوا به وجود نموده و رطوبت هوا را نیز پاین امدن رطوبت می گردد.

در بافت قدیم متراکم بوشهر، خانه ها در ارتفاع گسترش یافته و در دو یا سه طبقه ساخته شده اند ویژگی مهم معماری مسکونی بوشهر ایجاد محیط مرکزی همراه با فضاهای جنب آن در عین حال ارتباط بصری مستقیم با بیرون خانه به وسیله عناصری بنام طارمه و شناشیر

است.

 تراکم زیاد خانه ها و کوچه های باریک، امکان عبور و جریان هوا و گذر آن از داخل خانه ها را میسر ساخته است. با توجه به گرما و رطوبت هوا در این شهر با ایجاد روزنه های  متعدد در پوسته بیرونی خانه اتصال این روزنه ها با حیاط مسیری مناسب برای گردش جریان بادی مناسب در نظر گرفته شده است. بخشی از این وظیفه به عهده طارمه و  شناشیرهای بیرونی است، پس حیاط در مرکز عمارت یا خانه علاوه بر سازماندهی مناسب ارتباط هواکشی

مصنوعی محسوب می شود در معماری مسکونی این شهر افزون بر بکارگیری حیاط در  سازماندهی فضاهای مختلف از عناصری چون طارمه (نوع ایوان) و شناشیر ( نوعی پیشگاه یا بالکن) در نمای بیرونی رو به فضای باز شهری استفاده شده است.

بطورکلی دردوران پس ازانقلاب صنعتی وانباشته شدن شهرها ازجمعیت شاغل دربخش صنعتی وتوسعه ماشینیسم ، نقطه نظرهای متفاوتی دررابطه با توسعه شهرها وویژگیهای درونی آنها قوت گرفت. درمطالعه مقدماتی که درسال 1926 ودریک گزارش منتشر شده بوسیله کمیته طرح منطقه ای نیویورک ومحیطهای اطراف آن درسال 1929 انجام گرفت کلرنس پری تئوری واحد خودیار خودرا مطرح ساخت، که دارای شش ویژگی بشرح زیر بود:

شبکه های اصلی وشبکه راههای پررفت وآمد نبایستی ازمیان بافتهای مسکونی بگذرند. چنین خیابانهایی بهتر است برمحیط پیرامون واطراف واحدهای مسکونی بوجود آیند.

شبکه راههای داخلی بهتر است که بصورت کوچه های بن بست باوظایف سبکی که بطور عمومی آرامش محله را برهم نریزد طراحی وتحت ساختمان قرارگیرند . این چنین راههایی بایستی سلامتی، آرامش وحجم کم ترافیک را بطور متناسبی درداخل محله تامین سازند.

جمعیت محله های مسکونی بهتر است که برمبنای ضروریات ومحدوده عملکرد یک مدرسه ابتدایی شکل گیرند، جمعیت مبنای این تئوری درحدود 5000 نفراست( معمولاً اندازه یک محله برمبنای محدوده عملکرد یک مدرسه ابتدائی حدودی برابر3000 تا 4000 نفر می باشد ).

این واحد های خودیاربهتراست که به مرکزیت یک مدرسه ابتدایی که درمیان فضای سبز قرارگرفته وحدود خدمات آن را محدوده ومرزهای واحد خودیار تشکیل می دهد بوجود آید.

حدود اشغال فیزیکی یک واحد خودیار تقریباً 160 ایکر( هرایکر برابر4000 مترمربع) بوده وحد تراکم جمعیت نیز ده خانوار درهرایکر تعیین می شود. شکل واحد همسایگی بهتراست به نحوی باشد که یک کودک پیش ازیک دوم مایل فاصله ازواحد مسکونی خود تا مدرسه را بصورت پیاده نپیماید ( هرمایل برابر1609 متر)

این واحد بوسیله تاسیسات خرید ،مراکز مذهبی، یک کتابخانه ویک مرکز اجتماعی (محله ای) که بهتر است درنزدیک ترین فاصله به دبستان قرارگیرد ، سرویس دهی گردد.

چكيده

     تهيه و تدوين برنامه هاي توسعه شهري در جهان و ايران با مفهوم امروزي از قدمت زيادي برخودار نيست ولي تلاش هاي انجام گرفته در اين خصوص به زمان هاي گذشته باز مي گردد، نخستين تلاش هايي كه به نوعي در راستاي نظم دهي به سكونتگاه انساني بوده است كه اولين سرچشمه هاي تدوين برنامه توسعه را فراهم نموده است.

در يك تقسيم بندي عمده مي توان 4 مرحله زير را براي سير تحول طرح هاي توسعه شهري در جهان برشمرد.

مرحله نخست (سال هاي 1800 تا 1900 ميلادي) شكل گيري ايده آرمان شهري براي رفع مشكلات شهروندان ارائه مي شود.

مرحله دوم (سال هاي 1900 لغايت 1950 ميلادي) با تهيه طرح توسعه براي شهرهاي اروپايي همچون آمستردام، پاريس و لندن، نخستين تفكرات مبتني بر برنامه ريزي به وجود مي آيد.

مرحله سوم (سال هاي 1950 تا 1970) شكل گيري و تدوين منشور آتن وتوجه به استانداردهاي كمي زندگي شهري.

مرحله چهارم (1970 به بعد) توجه به جنبه هاي غير كالبدي شهرها و ايجاد نگرش هاي جديد در برنامه ريزي توسعه شهري.

 بررسي سيرتحول مطالعات طرح هاي توسعه شهري در ايران در يك طبقه بندي كلي 3 مقطع تاريخي زير را بيان مي كند:

مرحله اول: قبل از اسلام و دوران باستان با شكل گيري مجموعه هاي باشكوه و عظيم همچون چغازنبيل ـ تخت جمشيد ـ جندي شاپور  و ....

اتو واگنر( 1918-1841) به نسلی تعلق داشت که سخت به صنعت خوشبین بود. وی نمی توانست تصور کند که روزگاری توسعه صنعتی برمشکلات شهرهای بزرگ دامن خواهد زد. واگنر عقایدخود را هنگامی ابراز داشت که تاثیرات عقاید زیته به منتهای خود رسیده بود و فکر ایجاد نواحی سرسبز وخرم درقسمتهای مسکونی شهر، یکی ازراههای رهایی اززشتی موجود دراین قسمتها به نظر می رسید. واگنر ازآغاز متوجه شد که این راه حل کافی نیست ومدتها بعد، واقعیات صحت نظر اورا ثابت کرد. بصیرت ونیروی فعال واگنر، که دربسیاری ازکارهای معماری او هویدا است، درعرصه شهرسازی انگار بنوعی فلج دچارمی شود. به عنوان مثال، ازنقشه کاملی که واگنر برای محله ای مسکونی دروین به منظور پیش گیری ازرشد آشفته این محلات مطرح کرد، یاد می نماییم . دراین طرح، واگنر فضایی باز ونسبتاً وسیع را درمرکز محله پیش بینی نموده بود که خود آن را ((مرکزتنفس)) محله می نامید. اما، طرح به اندازه ای تقلیدی وبدون تحرک است که عدم تحرک آن ازنقشه پاریس توسط هاسمان به مراتب بیشتر است. دراین طرح، آپارتمانهای مسکونی پنج طبقه که ساختن آنها درتمام شهرهای بزرگ اروپا درآن زمان معمول بود، تکرار می شود. شاید، واگنر نمی توانست طرح تازه ای برای این محلات تهیه کند. اما، چه ازطرح واگنر وچه ازطرح سایر شهرسازان قرن نوزدهم ، چنین گمان می رود که شاید تمام امکانات شهرسازی آزمایش شده اند و هیچ راه تازه ای وجود نداشته است. درحقیقت، قدرت سامان دادن به شهر با توجه به مسائل موجود، ازمیان رفته بود.

واگنر ازجمله اولین کسانی بود که دریافت شهر مدرن باید براساس احتیاجات ساکنین آن طرح شود. احتیاجاتی که برحسب انواع مختلف مردم تفاوت دارد. توجه اصلی واگنر، معطوف به ایجاد محیطی سالم برای طبقات متوسط مردم بود ومی دانست برای سکونت همین طبقات نیز، احتیاجات مختلف طرحهای متفاوت را ایجاب می کند. واگنر خواستارشد نواحی شهر(( مالکیت عمومی )) یابند تا قیمت زمین دستخوش سودجویی زمین بازان قرار نگیرد ونظارت برگسترش شهر میسر باشد . واگنر معتقد بود ، گسترش شهر مانند گذشته نمی تواند کورکورانه صورت گیرد ومعماری مغلوب سودجویی (زمین خواران ) شود.

یکی از آرزوهای دیرینه ی انسان یافتن شیوه ی زیستی مناسب و مورد علاقه ی خویش بوده است .سر پنا هی امن و متنا سب با امال و آرزوهایش .در فضایی که خانه نام دارد و در کالبد ی عظیم تر بنام شهر جای می گیرد .


تاریخ شهر نشینی و شهر سازی در ایران گویای تهولات گسترده و عمیق در مقاطع مختلف زمانی خود است که انعکاس دهنده ی مجموعه شرایط حاکم بر فضای سکونتی وزیست انسان این سرزمین از یک سو و روابط حا کم بر تنشها ی فرا منطقه ای از سوی دیگر است .

تکوین نظا م شهر نشینی و شهر سازی نیز در گرو فهمیدن و تهلیل قانون های حاکم بر چهارچوب منطقه است.استفاده ازسیستمهای اطلاعاتی مختلف در زمینه ی شناخت شهر و شهر سازی و درک این اطلاعات و قیاس آن با شهر امروزی و نوع تمدن تاثیر گذار بر شهر کمک شایانی در اصلاح کالبد شهرهای رو به رشد امروزی دارد .

در باره ی چگونگی ارزشهای شهر سازی و معماری در ایران بحث های فراوانی وجود دارد که جنبه ی توصیفی دارد و تعداد آنهایی که به جنبه ی تشریهی و پاسخ به چراها بپردازد اندک است.



شهر نشینی در فلات ایران ریشه در تاریخ تمدن این مرز و بوم دارد و سابقه ی شهر نشینی در این کشور کهن به چهار سال قبل از میلاد میرسد .در میان شهرهای کهن ایران در مسیر دگرگونیهای حیات شهر،از قانونمدیهای خاص برای انسجام کالبدی وعملکردی شهرواستخوان بندی اصلی ان برخوردار بوده است.

شهر سازی ایران دارای اعتبار و هویت ویژه بوده و تا کنون نیز آثاری از ساختار و استخوان بندی کهن آن را می توان دید.ارتباط عمیق شکل بافت فیزیکی شهر با شرایط اجتماعی،اقتصادی و سیاسی ،شرایط رشد و توسعه شهرها را هموار نموده است و مردمان در رهگذر توسعه ای درونزا و تعامل تدریجی متغیرهای گوناگون ،راههای تعادل بخشیدن به وجوه مختلف حیات جمعی خویش را آموختند.

طراحی شهری چیست ؟

میدان به فضایی گفته می‌شود که در میانه ساختارهای معماری شکل می‌گیرد. این فضا در طول تاریخ تکامل شهرسازی و نسبت به ضرورت‌های موجود زمان و مکان شکل‌گیری، کاربری‌های متفاوتی داشته است و در گذشته بیشتر فعالیت‌های اقتصادی و عملکردهای گوناگون حکومتی و اجتماعی در این فضای روباز انجام می‌گرفته است.
شهرهای با سابقه تاریخی، دارای میدان‌های معروفی هستند که جزئی از خاطرات مردم و هویت تاریخی این شهرها به شمار می‌روند. بناهایی که میدان را احاطه می‌کنند نسبت به شرایط به وجود آمدن میدان دارای ویژگی‌هایی هستند که این ویژگی‌ها تنوع میدان را موجب می‌شود:


• جایگیری یک ساختمان مهم نظیر کاخ سلطنتی در یک جانب و فضای باز مقابل آن که به منظور بهره‌برداری‌های خاص ایجاد می‌شود (میدان ارگ تهران)

• فضای محصور از سه جانب که ضلع چهارم آن باز است و خیابان یا معابری از مقابل آن می‌گذرد (سبزه میدان در تهران)

• قرارگیری چند فضای معماری که کاربری‌های متفاوت ولی مکمل و مرتبط با یکدیگر دارند و کالبد مشترکی را ایجاد می‌کنند و از طرحی منظم و هماهنگ برخوردارند نیز نوعی دیگر از میدان را به وجود می‌آورند که از معروف‌ترین این گونه میدان‌ها در جهان می‌توان به میدان «سن‌مارکو» در ایتالیا، میدان «مایور»، در اسپانیا و میدان امام (نقش جهان) در ایران اشاره کرد.

ترکیب ساختمان‌هایی با عملکرد متفاوت در اطراف یک میدان نمایانگر آن است که سعی بر گردآوری شهروندان در یک فضای عمومی و تقویت روابط اجتماعی از بیشترین اهمیت در طراحی این میدان برخوردار بوده است.